AB ülkeleri içinde, hayvanlar üzerinde test edilmiş olan tüm kozmetiklerin satışı 2013 yılından beri yasaklanmıştı. Bu yasağın, AB kozmetik endüstrisinin gelişmesini ve iki milyon civarında iş sağlamasını engellemediğine işaret ediliyor. Bununla birlikte, dünya çapındaki ülkelerin yaklaşık % 80'inin hayvan testlerine ve hayvanlarda test edilen kozmetiklerin pazarlanmasına hala izin verdiği belirtiliyor. Avrupa Parlamentosu, AB sisteminde de bazı boşluklar bulunduğu için bazı kozmetik ürünlerin AB dışındaki hayvanlarda test edildikten sonra AB’de kabul edilmiş yöntemlere göre yeniden test edildiğini bildirildi.

Ayrıca, kozmetik ürünlerindeki çoğu içeriğin, aynı zamanda farmasötikler, deterjanlar veya gıdalar gibi diğer birçok üründe kullanıldığını ve bu nedenle farklı yasalar altında hayvanlar üzerinde test edildiği de belirtildi.

Toplantıda, kozmetik ürünlerin hayvanlar üründe test edilmesi ve hayvanlar üzerinde test edilen kozmetik ürün bilenşerinin ticaretine yönelik, 2023’ten önce uygulamaya konulacak küresel bir yasak oluşturmak üzere AB liderlerinin ortak çalışması ve bu yasağın Birleşmiş Milletler çerçevesi içinde uluslararası bir sözleşme kapsamına alınması için diplomatik kanalların kullanılması çağrısında bulunuldu.

Araştırma, 2008 yılından beri her 3 yılda bir tüketicilerin alışkanlıkları ve algıları hakkında bir anket çalışması olarak yapılıyor. Bu araştırmanın amacı, tüketicilerin temizlik ve hijyen endüstrisi ile ilgili algılarını ve çamaşır yıkama ve bulaşık yıkama uygulamalarındaki alışkanlıklarını ve gelişimlerini izlemeyi sağlamak.

Çalışma, 2017 yılı Ekim-Kasım aylarında yürütülen bir anketin sonuçlarını kapsamaktadır. Batı, Güney, Doğu Avrupa ve İskandinavya'da 23 ülkeyi kapsayan, çamaşır makinesi satın alma ve kullanma sorumluluğu olan, 18-65 yaş arası toplam 4611 erkek/kadın katılımcı ile gerçekleştirilmiştir.

Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında; tüketicilerin önceki araştırma verileri doğrultusunda 2008 yılına kıyasla ürünü kullanmadan önce ambalaj üzerindeki bilgileri okuma oranlarında düşüş eğilimi görülüyor. Ambalaj üzerindeki bilgileri okuma oranın % 75'den % 60'a düştüğü gözleniyor. Katılımcılara dijital teknolojilerin, deterjanlarla ilgili bilgilere erişmek için daha fazla fırsat sunup sunmayacağı sorulduğunda, % 56 oranında katılıyorum, % 35’inin ise dijital bilgilerin ambalajın üzerindeki bilginin yerini alabileceği cevabı alındı.

Araştırma sonucunda elde edilen veriler ayrıca dozaj, sürdürülebilir tüketim ve güvenli depolama konusunda özellikle ilginç bulgular sunuyor. Tüketicilerin % 74'ü deterjan dozunu kolayca bulduklarını belirtirken, % 57'si üreticinin talimatlarına göre deterjanın dozunu ayarladıklarını belirtiyor.

Özellikle enerji tüketimindeki tasarruf potansiyeline rağmen 42.6 °C sıcaklıkta kalan AB'nin ortalama yıkama sıcaklığı, düşük sıcaklıkta yıkama önerisi projelerinin devam etmesi gerektiğini gösteriyor.

Araştırma sonucunda göre, küçük çocukları olan ailelerin % 36'sı çamaşır deterjanlarını düşük raflı veya kilitsiz bir yerde uygunsuz bir şekilde saklıyor.

Diğer sonuçlar ise, tüketicilerin % 48'inin deterjan ambalajlarını her zaman ayırabildiklerini, % 89'unun ürünlerinin performansı ve kalitesinden memnun olduğunu ve % 61'inin inovasyonun sektörün daha sürdürülebilir olmasını sağlayabileceğini söylüyor.

Dövmede kullanılan kimyasallar güvenli midir? Saçımı boyadığımda alerjik reaksiyon alır mıyım? Avrupa'da birçok tüketici hayatında kimyasalların neden olabileceği olası risklerden endişe duyuyor. 28 ülkedeki yaklaşık 28.000 kişi ile yapılan anket çalışması, katılımcıların % 65'inin tehlikeli kimyasallara maruz kalmaktan endişe duyduğunu gösterdi.

Tüketicileri özellikle kimyasal maddelerle ilgili olarak bilgilendirmek amacıyla ECHA, 15 Mart Dünya Tüketici Hakları Günü'nde, “yaşamımızdaki kimyasallar” adlı internet sitesini yayınladı. 23 AB dilinde yayında bulunan web sitesi, kimyasal madde kullanımının yararları ve riskleri hakkında faydalı bilgiler veriyor ve AB'nin kimyasal maddeler mevzuatının tüketicileri nasıl koruduğunu açıklıyor.

Internet sitesinde güncel haberler için bir Trend bölümü bulunuyor ve buradan ECHA’nın kimyasal veri tabanına da bağlanılabiliyor. Kullanıcılar ayrıca nanomalzemeler için Avrupa Gözlemevi'nin bölümlerini de buradan keşfedebilirler. Bu bölümde, sağlık ile ilgili nanomalzemeler, iş yeri ve tüketici ürünleri ile ilgili çeşitli makaleler de sunuluyor. Okuyucular, hayatlarında nanomalzemelerin nerede ve niçin kullanıldığını gösteren 360 derecelik etkileşimli bir apartman dairesinde gezinebilir ve açıklayıcı bilgileri görebilirler.

1. Güzellik daha bireysel hale geliyor: Özgün olan yeni güzel!

Yaşam tarzlarının çoğalması, aynı zamanda çoğul estetiğe de yol açar. Her zaman aynı yüzün bize reklam panolarından, ambalajlardan, TV spotlarından ve Instagram akışlarından gülümsediği bir dünyada, normdan sapma yeni benzersiz satış noktası olur. Her şeyin ortada olduğu ve herkesin Photoshop ile mükemmele ulaşabileceği bir dünyada, özgünlük, hem bireyler hem de marka kimliği için çekiciliğin mutlak faktörü haline gelir! Sayısız insan on yıllardır bir güzellik idealini taklit etmeyi denedikten sonra, artık birçok farklı ideal anlayış gözlenecektir. Bazı estetikler diğerlerine göre daha etkili olmaya devam edecek: bedensel güce, aşırı kiloya, mutlak yapaylığa, orijinalin geri dönüşüne ve aşırı maskülinite yanlısı dönüşlere odaklanan eğilimler piyasalara hakim olmaya devam edecektir. Bununla birlikte, aynı zamanda, özgünlük ve [aşamalı] doğallık, giderek daha fazla etki kazanmaktadır.

2. Sosyal ağlar: Güzellik için yeni lider medya

Güzellik, görüntü ağırlıklı sosyal ağlarda yeni para birimidir. Güzel bir görünümün önemi, sosyal medya aracılığıyla - özellikle gençler arasında - muazzam bir şekilde artmaktadır. Makyaj, filtreler, Photoshop (ve en uç durumda plastik cerrahi) gibi sayısız yardımcı araçlarla mükemmel selfie elde etmek daha kolaydır. Bu nedenle, bu zemine karşı, özellikle dijital alanda, orijinallik ve çoğullamaya doğru bir kayma söz konusu olacaktır.

Gelecekte sadece güzellik idealleri değil, her şey online olarak oluşturulacaktır. Ürün bileşenleri, fonksiyonları, rutinleri, markalar ve ürünler hakkında bilgi; uygulamalar ve web siteleri yoluyla daha kolay erişilebilir hale gelecektir ve tüketiciler giderek daha eleştirici olacaktır. İnternetteki inceleme kültürü acımasızdır; yeni kült markaları oluşturabilir, aynı zamanda yıkıcı bir imaj hasarı da yaratabilir. Markalar, müşterilerinin güvenini kazanmak için kendilerini özgün ve şeffaf bir şekilde sunmalıdır; kendilerini bilgi kaynağı ve danışman olarak bilmeleri ve dijital çağda kazananlar olarak ortaya çıkmaları için alternatif estetik algıları ciddiye almaları gerekir. YouTubers, blogers, Instagram yıldızları ve diğer etkileyicilerin yanı sıra yararlı ve eğlenceli uygulamalar, portallar ve web servisleri, müşterinin en önemli arayüzleri olduklarından; ekranlar, herhangi bir müşteri iletişiminin anahtar bileşeni haline gelir.

3. Dikkatli güzellik: Anti-aging yerine farkındalık

Demografik değişim döneminde, 65 yaş üstü jenerasyonun da yaşam tarzları değişiyor. Yeni yaşlı vatandaşlar, alacakaranlık yıllarını aktif bir şekilde, zevkle ve özellikle dikkatle geçiriyorlar. Bu gruptaki insanlar, gençlik için ümitsiz bir kovalamaca değil, zihinsel, aktif yaşam tarzlarında onları destekleyen ürünler istiyorlar. Farkındalık, dijitalleşmenin en güçlü karşı eğilimi ve vücut bakımının bir dayanağı haline geliyor. Bu bağlamda, pasif (sağlık) tüketimi, öz bakımın bilinçli ve aktif ritüellerine doğru önemli bir değişime uğrar. Kendilerini farkındalık elçileri olarak yeniden icat eden ve bütünsel bir yaşam tarzı için ilham ve yönlendirme sunan markalar, gelecekte pazarın kararlı bir şekilde birlikte belirlenmesini sağlayacaktır: iç ve dış özbakışlar birleşiyor! Ürünler, farklı konularda dikkatli bir yaşam tarzı eğilimine uymalıdır ve sadece tüketici için değil, aynı zamanda çevre için de iyi olmalıdır. “Benim için iyi” ve “çevrem için iyi” arasındaki ayrılık, tüketici tarafından giderek daha modası geçmiş sayılacak. Ürün bileşenleri giderek daha fazla öneme sahip olacak. Bu nedenle, bileşenlerin listesi marka iletişiminin önemli bir parçası haline gelecek.

Yayınlanan bilgilerde, güneşten korunmak amacıyla güneşin en yoğun olduğu 11:00 ve 15:00 saatleri arasında güneşten sakınılması gerektiği ve bol kıyafetler ile geniş kenarlı şapkalar giymenin faydalı olduğu belirtiliyor.

Güneşe çıkmadan 15-30 dakika önce güneş koruyucu uygulanması ve gün içinde birkaç saatte tekrar uygulanması ve her uygulama için bir golf topu büyüklüğünde bir krem miktarının yeterli olacağı söyleniyor.

Günümüzün güneş koruyucu ürünleri, güneşin zararlı ışınlarına karşı korunmamıza yardımcı olmak için geliştirilmiştir. Güneş koruyucu almak için bakıldığında, her zaman UVA ve UVB ışığı gibi güneşin farklı ışınlarına karşı koruma sağlayan bir ürün seçmeliyiz. Güneş kremi seçerken; cilt tipimize en uygun SPF numarasında olmasına, UVA koruması içermesine, suya dayanıklı olmasına ve ihtiyaçlarımıza uygun bir uygulama yöntemine sahip olmasına dikkat etmeliyiz. Güneşten korunma ürünlerinin etiketlerinde dikkat etmemiz gereken hususlar ise aşağıdaki gibidir:

- SPF (Sun Protection Factor) numarası güneşten korunma faktörü anlamına gelmektedir ve güneşin UVB ışınlarından korunmanın bir göstergesidir.

- Numara aynı zamanda, güneş koruyucunun sunduğu düşük, orta, yüksek veya çok yüksek koruma türünün bir göstergesi de olacaktır.

- Cildimize en uygun SPF'yi seçmeliyiz, fakat SPF’si en az 15 olan bir ürünü seçmek faydalı olacaktır.

- UVA ışınlarına karşı koruma, bir çember içerisinde "UVA" harfleri ile ambalajın üzerinde etiketlenmektedir.

- Güneş koruyucusunun nasıl uygulanacağı ve tekrar uygulamanın ne kadar zamanda yapılmasının uygun olacağı etikette açıkça belirtilmektedir. En iyi koruma için tüketicinin ürün üzerinde yer alan kullanım talimatlarına uyması çok önemlidir ve güneşte daha uzun süre kalmak için güneş koruyucular asla kullanılmamalıdır.

Güneş koruyucu ürünler, güvenli kullanım ve kullanım amacına uygun olarak formüle edilir ve bu amaçları yerine getirebildikleri sürelerden emin olunarak raf ömürleri belirlenir. Ürünleri uygun şartlarda muhafaza etmek ve aşırı sıcaklıklara maruz bırakmamak önemlidir.

Güneş kremleri de dahil olmak üzere İngiltere, AB ve ülkemizde, minimum dayanma süresi otuz ayı geçen kozmetik ürünlerde son kullanım tarihi belirtilmesi zorunlu değildir. Ancak, bu ürünlerde ürünün açılmasından itibaren güvenli olacağı ve tüketiciye zarar vermeden kullanılabileceği süre bildirilir. “Açıldıktan sonra kullanım süresi” olarak bilinen bu süre (İngilizce Period After Opening kelimelerinin kısaltması olan “PAO” olarak da bulunabilir) “açık kavanoz” sembolü ile etikette belirtilir. Bu süre, insan sağlığına zarar vermeden ya da üründe herhangi bir etkinlik kaybına sebebiyet vermeden, kozmetik ürünün güvenliliğini sürdürebileceği kullanım süresini ifade eder. Bu sürenin geçerliliğini koruyabilmesi için ürün düzgün bir şekilde saklanmalı ve etikette yer alan kullanım talimatına uygun olarak kullanılmadır.

Ürünler doğru şekilde muhafaza edilmediğinde (örneğin kapağı uzun süre açık bırakıldığında) bu ürünlerde renksiz olma, farklı kokabilme, hoş olmayan bir kokuya sahip olma veya olağandışı görünebilme (örneğin pürüzsüz yerine topaklı) durumları yaşanabilir. Bu gibi durumlarda üründen beklenen tam koruma özelliği sağlanamayacağı için ürün kullanılmamalı ve atılmalıdır.

Meclis Başkanı Ahmet Pura 2017 yılını; kozmetikte 9.3 milyar TL, temizlikte 8.9 milyar TL, temizlik ürünlerinde 8.4 milyar TL ciroyla kapattıklarını belirterek, toplamda 26.6 milyar TL’lik bir pazara sahip olduklarını dile getirdi.

Toplantıda gündemin ilk maddesi olan Ar-Ge Alt Komitesi ve KOBİ Geliştirme Alt Komitesi çalışmaları hakkında bilgilendirmede bulunan Meclis Üyesi Sibel Tüzün Türkiye Kozmetik Vadisi Proje Önerisi’ne ilişkin bir sunum gerçekleştirdi.

Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik'in sektörlerimize etkileri ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı düzenleme ve denetimine tabi ürünler ve bunlara ilişkin mevzuatta yapılan değişikliklerin değerlendirilmesi gündem maddesiyle ilgili olarak Meclis Üyesi Melike Özener 2 sunum gerçekleştirerek üyelerin sorularına yanıt verdi.

Kozmetik firmalarının Ürün Takip Sistemi (ÜTS) 2016 yılı Mart ayında tanıştığına değinen Üyeler, ÜTS'nin sektöre etkileri hakkında görüşerek, Nilgün Dayıoğlugil tarafından detaylı bir sunum yapıldı.

Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’ndan “Serbest Satış Sertifikası” ve "İhracat Sertifikası" alınması konusunda açıklamalarda bulunan Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Kozmetik Ürünler Daire Başkanı Yücel Dener, sertifikaların ihraç amaçlı ve yerli ürünlerle ilgili olarak verildiğini, 2018 yılı itibariyle toplam başvurunun 159, verilen sertifika sayısının ise 98 olduğunun bilgisini üyelerle paylaştı.

Toplantı KTSD Yönetim Kurulu Başkanı Sn. Ahmet Pura’nın açılış konuşmasıyla başladı. Sn. Pura, konuşmasında son dönemde gerçekleştirilen Dernek çalışmalarından bahsederek 21 Mart 2018 tarihinde yapılan Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ve Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü ziyaretleri ile 22 Mart 2018 tarihinde bürokrasinin de katılımıyla gerçekleştirilen TOBB Kozmetik ve Temizlik Ürünleri Sanayi Meclisi Toplantısı hakkında üyelere bilgiler aktardı. Sn. Pura, yapılan ziyaretlerde ve toplantılarda üyelerin sorunlarının yetkili makamlara aktarıldığı, bu makamların çözüm bulma heyecanının elimizi güçlendirdiğini, Derneğin faydalı işler yapmaya devam ettiğini, Derneğin gücünün sektörün gücü olduğunu, bürokrasiye yapılan ziyaretlerin sürekliliğinin önemli olduğunu ve Derneğin müşterek platformlarda yer almasının sektör adına faydalı olduğunu belirtti.

Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu davetlisi olarak 26 Nisan 2018 tarihinde yapılan Türkiye Sağlık Sanayi Zirvesi’ne Derneğimiz adına katılım sağlayan KTSD Yönetim Kurulu Üyesi Sn. Sibel Tüzün ve KTSD Genel Koordinatörü Sn. Vuranel Okay tarafından zirve hakkında bilgiler aktarıldı. Zirve sonrası dönüş alındığı ve yapılan sunumların kitap haline getirileceği bilgisi aktarıldı. Kurum tarafından en acil 3 sorunun sektör ile bir araya gelerek çözülebileceği konusunda görüşler alındığı belirtildi.

Açılış konuşması sonrasında Derneğimiz Genel Sekreteri Sn. Tülin Özkoca tarafından, 2018 yılında Derneğimizin ulusal ve uluslar arası paydaşları ile iletişim ve etkileşimleri, devam eden çalışmaları ve diğer kurumsal konuları hakkında üyelerimize bilgi aktarıldı.

Toplantı, Kozmetik Ürünler Yürütme Kurulu Başkanı Nilgün Dayıoğlugil başkanlığında Kozmetik Yürütme Kurulu üyeleri tarafından oluşturulan çalışma gruplarının yaptığı sunumlar ile devam etti. İlk olarak Sn. Nilgün Dayıoğlugil tarafından, 21 Mart 2018 tarihinde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu ziyaretinde de paylaşılan Ürün Takip Sistemi ile ilgili yaşanan sorunların derlendiği sunum yapıldı.

Avrupa Birliği Kozmetik Bildirimi Sistemi The Cosmetic Products Notification Portal (CPNP) ve ülkemizdeki kozmetik ürün bildirim sistemi Ürün Takip Sistemi (ÜTS) karşılaştırması yapan bir sunum Sn. Banu Yavuz tarafından gerçekleştirildi. Bildirim sürelerinin farklılığı ve ülkemizdeki bildirimde barkod kullanılması zorunluluğu dikkat çeken farklılıklar olarak belirtildi.

Kozmetik Yürütme Kurulu Üyesi Sn. Rana Kandemir tarafından “Kozmetik Ürünlerin İddialarına (İçermez-Hipoalerjenik) İlişkin Kılavuz” hakkında bir hatırlatmayı da içeren sunum yapıldı. İçermez ve hipoalerjenik iddialarına yönelik Avrupa Birliği’nde 3 Temmuz 2017’de yayımlanan Teknik Dokümanı’nının yürürlüğe giriş tarihinin 1 Temmuz 2019 olduğu hatırlatıldı.

AB Kozmetik Regülasyonu bileşen değişiklikleri ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından uyumlaştırılarak Yönetmelik Değişikliği Taslaklarında yayınladığı bu değişikliklerin hakkında Sn. Türkan Dündar tarafından bir sunum yapıldı. AB’de yapılan bileşen değişikliği tarihlerinin Türkiye’de de aynen uygulanabileceği bu nedenle AB tarafından yapılan değişikliklerin takip edilmesinin faydalı olacağı aktarıldı.

Son olarak Sn. Büşra Akçalar tarafından dünya kozmetik sektörünün gündeminde yer alan, ülkemizde de konuşulmaya başlanan mikroplastikler hakkında bilgilendirme yapıldı. Gönüllü başlayan mikroplastiklerin kozmetik ürünlerden çıkarılması çalışmalarının sonucunda, İngiltere ve İtalya’da mikroplastik kullanımının yönetmeliklerle yasaklandığı bilgisi paylaşıldı.

Toplantının son bölümünde Temizlik ve Hijyenik Kâğıt Ürünleri Yürütme Kurulu Başkanı Sn. Melike Özener başkanlığında Yürütme Kurulu üyeleri tarafından oluşturulan çalışma gruplarının yaptığı sunumlar ile devam etti. İlk olarak Sn. Melike Özener tarafından son dönemde Yürütme Kurulu’nda görüşülen mevzuat değişikliklerine yönelik bir bilgilendirme yapıldı.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın deterjan, temizlik ürünleri, hijyenik kağıt ve hava aromatize edici ürünler mevzuatında yaptığı değişikler hakkında bir bilgilendirme Sn. Gökçe Çakan tarafından yapıldı. Değişiklikler genel olarak; bu ürünlere yönelik bildirim yükümlülüğünün kaldırılması, yeni deterjan mevzuatında sıvı çamaşır ve bulaşık makinesi deterjanı kapsüllerine yönelik getirilen düzenlemeler ve deterjanlara yönelik getirilen fosfor/fosfat kısıtlamaları olarak aktarıldı.

Biyosidal ürünler konusunda sektörün yaşadığı sorunlar ve Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nde meydana gelen organizasyon değişikleri hakkında bir bilgilendirme sunumu Sn. Nilgün Kızmaz tarafından yapıldı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından 25-29 Mart 2018 tarihleri arasında düzenlenen 4. Biyosidal Kongresi’ne katılım sağlayan Sn. Merve Yaman tarafından kongreye dair izlenimler aktarıldı.

Her iki Yürütme Kurulu tarafından ortaklaşa kurulan Tıbbi Cihaz Çalışma Grubu’nun faaliyetleri hakkında Sn. Yasemin Belge tarafından bilgilendirme yapıldı. Çalışma grubunun ilgilendiği ürün grupları, mevzuatlar ve grubun öncelikli hedefleri paylaşıldı.

Toplantının kapanış sunumunda Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik (KKDİK)’e yönelik özet bir bilgilendirme Sn. Ceren Kuznek tarafından yapıldı. Yönetmelik kapsamında üyelerimizin yükümlülükleri ve öncelikli olarak yapılması gerekenler özet bir bilgi halinde aktarıldı.

Konferans; küresel iş eğilimleri, kozmetik düzenlemelerinin geleceği ve mevcut zorluklar, kriz iletişimi ve savunuculuğu, uluslararası işbirliği gibi önemli konuları araştıracak 300'den fazla endüstri uzmanını, politika belirleyicisini ve şirketi bir araya getirecek.

Teması, “Cutting edge safety science: paving the way to the future” olarak belirlenen konferans, kozmetik ürünlerine yeni yaklaşımlar ve bileşenlerin güvenlik değerlendirmesi ile ilgilenen bilim insanları ve düzenleyiciler arasındaki diyalogu kolaylaştırmayı amaçlıyor.

Zirvenin bu yıl ki teması “Güzelliğin Geleceği”dir. Zirvede, güzellik markaları ve perakendecileri, güzelliğin geleceğini şekillendirmek ve gerçekleştirmek için yenilikçi ve yıkıcı başlangıç ve çözümlerle bir araya gelecekler.

Etkinlik bu yıl; kozmetik ürünleri etkileyen regülasyon değişiklikleri, kozmetik ve mikrobiyom, içermez ve hipoalerjenik iddiaları, borderline ürünleri: Ürünüm kozmetik, ilaç, tıbbi cihaz veya biyosit midir? konularına odaklanacak.